‘Het leven van de Athener Alkibiades leest als een avonturenroman. Of misschien moeten we zeggen: als een Griekse tragedie. De man had alles: hij was mooi, rijk, intelligent en verleidelijk. Hij leefde bovendien in een tijd die een keerpunt was in de geschiedenis van Hellas, het oude Griekenland: de Peloponnesische Oorlog. Alkibiades was betrokken bij zowat alle belangrijke beslissingen die in die periode werden genomen. Hij stierf in het jaar van Athenes definitieve nederlaag, in eenzaamheid.’

‘Lag het aan hem, die Atheense neergang, of was er een soort van algemene decadentie geslopen in de Atheense politiek? In de democratie die daar toen heerste? Is Alkibiades een voorbeeld van een man, een democratisch aan de macht gekomen leider, die zijn persoonlijke ambities belangrijker vond dan het algemeen belang, ten koste van dat algemeen belang? Had Alkibiades geen scrupules?’

‘In elk geval, wij hebben er bij het nadenken over onze democratie belang bij ons te buigen over het turbulente leven van Alkibiades én over de analyses die de historicus Thoukydides en Griekse filosofen uit die tijd maakten van dat leven en van de Atheense politiek. Voor wie aan geschiedenis doet, zijn gelijkstellingen altijd vals. Maar de studie van het leven van Alkibiades laat zien dat de crisis van zijn tijd die van onze tijd wel heel dicht benadert. Voor wie zich verdiept in het leven van Alkibiades, is het de crisis van de democratie die in het oog springt en ons beroert. De parallellen verrassen telkens weer.’

Beste lezers, luisteraars,

Surprise! Aan het woord was mijn hele blog lang niet Ilja Leonard Pfeijffer, die jullie het voorbije jaar vermoedelijk al aan het woord hoorden of lazen. Wel een vrouw die tot de grootste classici en hellenisten van de 20ste eeuw wordt gerekend: Jacqueline de Romilly is haar naam. De Romilly maakte zowat die hele 20ste eeuw mee, ook de grote catastrofes en de dreigingen die daaraan voorafgingen. Zij stierf in 2010, op haar 97ste. Als eerste vrouw in de geschiedenis werd ze genomineerd voor het Collège de France en na Marguerite Yourcenar is zij als tweede vrouw ooit opgenomen in de Académie française. In 1995 publiceerde Jacqueline de Romilly, als prille tachtiger, het boek Alcibiade, waaruit ik zo-even enkele fragmenten citeerde. De Franse ondertitel luidt: Les dangers de l’ambition.

Gedenkplaat voor Jacqueline de Romilly in Parijs. Foto: Polymagou, 2020.

De Romilly schrijft ook nog dit: ‘Daarom ben ik ertoe gekomen dit boek over Alkibiades te schrijven. Ik heb mijn leven lang de Atheense 5de eeuw v.Chr. en het Atheense imperialisme bestudeerd en kwam Alkibiades daarbij voortdurend tegen. Maar ik was nooit aan dit boek begonnen als niet op een dag, bijna bij verrassing, bij mij niet het overweldigende gevoel had postgevat dat deze teksten actueel zijn. Ik ben er meteen aan begonnen.’

Om maar te zeggen: Ilja Leonard Pfeijffer schaart zich met zijn Alkibiades in een traditie. Hij doet dat op zijn heel eigen wijze.

 

Je hebt een idee dat in deze reeks blogs past? Mail het naar Patrick De Rynck.

Meer over de oudheid in jouw leven? Check www.hic-nunc.be