Stel: je bent er je hele leven van overtuigd geweest dat iets pakweg eenkleurig wit is. Je hebt Het Ding nooit in het echt gezien, maar op de een of andere manier verbind je Het met wit. Je hebt dat ook in het lang en in het breed verkondigd aan vrienden en kennissen, vol overtuiging. Op een minder mooie dag ontdek je dat dat bewuste ding helemaal niet wit is, maar dat het de wat kitscherige kleuren van een kindermolen op de kermis vertoont. Oeps. Op dat moment ontstaat er een probleem waarvoor psychologen in de 20ste eeuw een naam hebben bedacht: cognitieve dissonantie. Dat is toch mijn interpretatie van dat begrip in een context als deze: hoe breng je je nieuwe kennis in overeenstemming met wat je je hele leven hebt verkondigd en wat nu fout blijkt te zijn? Hoe ga je daarmee om? Hoe verzoen je emotionele jezelf met wat fout blijkt te zijn?

Waarom kom ik met dat lastige begrip ‘cognitieve dissonantie’ af in deze blog? Wat is de link met dat thema van mij, de oudheid is overal? Wel, eigenlijk zijn we met allen gevallen van cognitieve dissonantie. Als ik zeg: Venus van Milo, of Nike van Samothrake, of Parthenon? Waar denk je dan aan? Aan iets dat eenkleurig en wit of hoogstens beige-achtig is, daar ben ik nogal zeker van. En dat klopt natuurlijk ook: wie in het Parijse Louvre of in Athene gaat kijken naar het huidige uitzicht van antieke beelden en gebouwen, kan die marmeren wit- of beigeheid met eigen ogen zien.

So what? Wat is nu eigenlijk mijn probleem? Waar heb ik het over? Ik hoor het je je afvragen. Mijn probleem is dat al dat antiek wit overal in onze visuele cultuur aanwezig is: in strips als Asterix, in games als Ages of Empire, in films als Gladiator enzoverder enzovoort. En nu pas komt de clou van mijn verhaal: tegelijk weten we al eeuwen dat al dat antiek wit onzin is. Het klopt gewoon niet! Antieke beelden en gebouwen, ze waren nagenoeg allemaal intens beschilderd en dus ongemeen kleurrijk. En dat is echt geen spitstechnologische ontdekking. We weten het al heel lang.

Niet zo in al die strips films en games die de oudheid als decor hebben: daar is onbeschilderd marmer nog altijd vaak de norm. Al zijn er gelukkig stilaan ook uitzonderingen, zoals de reeksen Rome en Domina en ook het game Assassin’s Creed Odyssey. Maar het beeld van de oudheid blijft door het populaire gebruik van de witte oudheid bij de meesten van ons nogal, wel ja, wittig. Wit is altijd schoon, luidt een populair gezegde. We zien dat graag, wit. Het staat netjes, het is proper, het straalt rust uit. Maar het houdt dus geen steek.

Daarom is een tentoonstelling als De oudheid in kleur zo welgekomen. Het is tijd dat we met z’n allen in het lang en in het breed aan de wereld verkondigen en laten zien dat de oudheid één groot kleurenfestijn was, hoe schoon wit ook is en hoe kitscherig al die kleuren ook soms lijken. Het is tijd dat striptekenaars, decorbouwers en game-ontwerpers erkennen dat het anders moet.

Je hebt een idee dat in deze reeks blogs past? Mail het naar Patrick De Rynck.

Meer over de oudheid in jouw leven? Check www.hic-nunc.be